Osteochondritis dissecans (OCD) is een aandoening waarbij door een lokale bloedingsstoornis een stukje bot afsterft. Dit stukje bot kan loslaten van het gewrichtsoppervlak maar is niet altijd het geval.

Een belangrijke vraag hierbij is of het stukje bot met kraakbeen nog stabiel vast zit. Als dit zo is is en wanneer het kraakbeen nog glad is, zullen de klachten vaag zijn. De pijn is dan niet duidelijk op een bepaalde plek voelbaar. Soms is er sprake van een lichte zwelling.
Vooral bij zwaardere belasting en draaibewegingen zullen de klachten toenemen.
Wanneer de aandoening voortduurt, wordt de knie snel dik bij inspanning. Men probeert het been te ontzien door de knie te draaien, zodat het plekje niet tegen het onderbeen aanduwt.
Als het stukje bot los komt te liggen, zullen er slotverschijnselen optreden en kan de knie niet meer gestrekt worden.
Een los stukje bot of kraakbeen dat vrij door het gewricht zwerft, heet een corpus liberum of gewrichtsmuis. Zo’n los stukje kan bewegingen blokkeren.
Waardoor kan het komen?
Osteochondritis ontstaat door een lokale doorbloedingsstoornis. De precieze oorzaak van deze stoornis is niet bekend. Wel bestaat het vermoeden dat een verkeerde belasting of zeer intensief sporten een rol speelt.
Andere oorzaken worden toegeschreven aan erfelijke factoren en mogelijke hormoon stoornissen.
Hoe wordt het vastgesteld?
De diagnose osteochondritis kan door middel van lichamelijk onderzoek en door middel van een röntgenfoto gesteld worden. Op een röntgenfoto is het stukje bot of kraakbeen te zien als een ovaalvormig stukje met een lijn eromheen in de vorm van een halve maan.
Aanvullend kan een CT-scan of MRI gemaakt worden. Een MRI is vooral nuttig om er achter te komen of het kraakbeen nog intact is.
Wat kan helpen?
OCD kan spontaan genezen als het stukje bot nog niet is losgelaten.
Belangrijkste doel van de behandeling is om de pijn te verminderen en het gewrichtsvlak te beschermen of te herstellen zodat er later geen slijtage zal optreden.
Over het algemeen genezen jonge kinderen sneller zolang de groeischijven nog open zijn. Wanneer de OCD is geconstateerd bij een jong kind of jong volwassene (jonger dan 20 jaar) en het stuk bot of kraakbeen nog niet los zit, is een korte periode van rust voldoende. Gips of een brace zijn niet noodzakelijk. Daarna volgt een periode van circa drie maanden waarin de knie niet teveel belast mag worden.
Als de pijn weg is, het gewricht rustig is (geen zwelling) en de röntgenfoto laat zien dat de OCD is genezen, mag de knie weer volledig worden belast. Als er geen genezing plaatsvindt, kan een operatie nodig zijn.
Bij oudere mensen zal vaak voor een operatie worden gekozen. Er zijn verschillende methodes van opereren die kunnen helpen. Zo kan het stukje bot worden vastgeschroefd of worden verwijderd.
Wie kan helpen?
Als de OCD door middel van een operatie wordt verholpen, wordt dit gedaan door een orthopedisch chirurg.
Bronnen: Orthopedie, prof. dr. J.A.N. Verhaar, prof. dr. A.J. van der Linden
Online bronnen: Orthopedie.nl