Osteochondritis Dissecans (OCD)

Pijn en bewegingsklachten in het kniegewricht door een bot-kraakbeenprobleem

Osteochondritis Dissecans (OCD) is een aandoening waarbij een klein stukje bot net onder het gewrichtskraakbeen plaatselijk onvoldoende doorbloed raakt. Hierdoor kan het bot verzwakken en uiteindelijk losraken van het gewrichtsoppervlak. Soms blijft het stukje nog vastzitten, in andere gevallen laat het helemaal los en zwerft het als een los ‘gewrichtsmuisje’ (corpus liberum) in het gewricht.

Wat zijn de klachten bij OCD?

De klachten kunnen sterk variëren, afhankelijk van de stabiliteit van het losse stukje bot-kraakbeen:

🔹 Vroege fase (stabiele OCD):

  • Vage of zeurende pijn rond de knie

  • Klachten nemen toe bij sport, draaibewegingen of traplopen

  • Soms een lichte zwelling

  • Geen duidelijke pijnlokalisatie

🔹 Latere fase (instabiele OCD of los stukje):

  • Pijn neemt toe

  • Zwelling na belasting

  • Slotklachten of ‘klikken’ van de knie

  • De knie kan soms niet volledig gestrekt worden

  • Soms tijdelijk blokkeren van het gewricht

Hoe ontstaat het?

De precieze oorzaak van OCD is nog niet volledig bekend. Vermoedelijk spelen de volgende factoren een rol:

  • Plaatselijke stoornis in de doorbloeding van het onderliggende bot

  • Verkeerde of zware belasting, vooral bij jonge sporters

  • Erfelijke aanleg

  • Mogelijk ook hormonale factoren

OCD komt het vaakst voor bij jongeren tussen de 10 en 20 jaar, vooral bij actieve sporters.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose wordt gesteld op basis van:

  • Lichamelijk onderzoek

  • Röntgenfoto: toont meestal een ovaalvormige afwijking met een halvemaanvormige scheidingslijn

  • MRI-scan: geeft beter zicht op de toestand van het kraakbeen en of het fragment nog vastzit

  • CT-scan (in sommige gevallen)

Wat kun je eraan doen?

Bij jonge patiënten (groeischijven nog open):

  • Rustige belasting, tijdelijk geen sport of intensieve belasting

  • Geen gips of brace noodzakelijk, wel fysiotherapeutische begeleiding

  • Na ca. 3 maanden evaluatie: als de klachten verdwijnen en beeldvorming verbetering toont, mag belasting geleidelijk worden hervat

Bij volwassenen of bij losse fragmenten:

  • Als er geen spontane genezing optreedt, is meestal operatie noodzakelijk

  • Mogelijkheden:

    • Vastzetten van het botfragment met een schroef

    • Verwijderen van het losse stukje

    • Bot- of kraakbeenhersteltechnieken

Wat kan de fysiotherapeut doen?

Bij OCD is begeleiding door een fysiotherapeut belangrijk in alle fasen van herstel, zowel conservatief als na een operatie:

✅ Advies over belasting en sporthervatting
✅ Oefeningen om de knie soepel en sterk te houden
✅ Begeleiding in opbouw van kracht, coördinatie en stabiliteit
✅ Revalidatie na een operatieve ingreep

Het doel is om het gewricht te beschermen, verdere schade te voorkomen en de functie van de knie te herstellen, zodat je weer veilig kunt bewegen, sporten en functioneren in het dagelijks leven.